Eşit ağırlık öğrencilerinin en çok tercih ettiği bölümlerin başında iktisat bölümü gelmektedir. Ancak dürüst olmak gerekirse birçoğumuz iktisat mezunları ne iş yapıyor tam bilmeyiz. Bu yazıda iktisat mezunlarının yaptığı işler başta olmak üzere çeşitli sorulara netlik getireceğiz.
Önce bölümü tanımak açısından iktisat nedir sorusunu kısaca cevaplandıralım.
İktisat ve ekonomi eş anlamlı ifadelerdir. İktisat ya da daha modern tabirle ekonomi, ürün ve hizmetlerin üretim ve tüketimi arasındaki ilişkiyi bütün yönleriyle ele alan bir bilimdir.
İktisat için farklı farklı tanımlar yapmak da mümkündür. Ancak basit düşünürsek üretim, dağıtım, tüketim, ticaret, para, fiyat, talep gibi kavramların tamamı iktisat biliminin incelme sahasıdır.
İktisat Bölümünün İş Olanakları
Bir bilim dalı olmasının yanı sıra iktisatçılık ya da ekonomistlik bir meslektir. İktisat bölümünden mezun olanlar iktisatçı veya ekonomist unvanı alırlar.
İktisatçıların iş olanakları çeşit çeşittir. Bu bir açıdan avantaj iken bir başka açıdan da dezavantajdır. Mesleğin artı ve eksilerini anlatırken bunun üzerinde daha detaylı duracağız.
İktisatçıların iş olanaklarını iki ana başlık altında inceleyebiliriz. Bunlar kamu ve özel sektördür. Kamu yani devlet ile özel sektör arasında birçok açıdan yapısal farklar vardır. Bu nedenle iş olanakları ve iş koşulları da farklılık göstermektedir. Bunları sırayla ele alalım.
İktisat Mezunları Kamuda Ne İş Yapar?
İktisat mezunlarının kamuda çalışma alanları geniştir. Ancak bu geniş alanlara iktisatçılar gibi diğer birçok bölüm mezunları da başvurabilmektedir. Daha doğrusu kamuda ortak birkaç alandan alım yapılan çok iş sahasını bulunuyor. Biz iktisatçıların öne çıktığı iş olanakları üzerinde duralım.
Kamuda iktisat mezunları şu işlerde çalışabilir:
- İl, ilçe ve büyükşehir belediyelerinde ekonomist kadrosu
- Kamu bankalarının uzmanlık ve uzman yardımcılığı kadroları
- Maliyede vergi müfettişliği
- Sermaye piyasasında sermaye piyasası uzmanı
- Kamuda çeşitli müfettişlik ve denetçilikler
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bünyesinde uzman kadrosu
- Sayıştay denetçiliği
- Kaymakamlık
- İdari hakimlik
- Hazine bünyesindeki kadrolar
- Maliye bünyesindeki kadrolar
- Devlet üniversitelerinde akademisyenlik
Görüldüğü gibi kamuda iktisatçıların çok geniş çalışma alanları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları sadece iktisatçılar arasından seçim yaparken bazıları da hukuk, siyaset bilimi ve hatta mühendislikle ortak alanlardır.
Özel Sektörde İktisat Mezunları Ne İş Yapar?
Kamuya atanmak herkesin ilgisini çekmeyebilir. Ayrıca kamuya alımlar sınırlı sayıdadır ve daha fazla iktisat mezunu sayısı bu alımlardan daha fazladır. Bu nedenle bir mesleğin iş olanakları üzerinde duruyorsa özel sektördeki ne yapabildiğine de bakmak gerekir.
Özel sektörde iktisat mezununun yapabileceği işler şöyle sıralanabilir:
- Şirketlerde finans sorumlusu
- Mali müşavir (mali müşavirlik şartları yerine getirerek)
- Bankalardaki çeşitli pozisyonlar
- Finans kurumlarındaki çeşitli pozisyonlar
- Portföy yöneticisi ve danışmanı
- Ekonomi analizcisi
- Değerleme uzmanı
- Finans danışmanı
- Finansal denetim sorumlusu
- Özel üniversitelerde akademisyenlik
Yukarıda saydıklarımız iktisat mezunlarının kendi bölümleriyle alakalı mesleklerdir. Bununla birlikte her meslekte olduğu gibi iktisatçılarda da alan dışına çıkıp başka işlerde çalışanlar bulunmaktadır.
İktisat Mezunu Kendi İşini Kurabilir Mi?
Birçoğumuz bir yerde çalışmak yerine kendi işimizin patronu olmak istiyoruz. Hatta bazılarımız bunun için daha az kazanmayı ve daha fazla sorumluluk almayı da göze alıyor. Herkesin yetenek ve kabiliyetleri farklı olduğu gibi herkesin kafasında kurduğu iş hayali de farklı olacaktır. Bunlar doğal taleplerdir.
Sorumuza cevap verelim. İktisat mezunu da kendi işini kurabilir. Ancak burada iktisatçı olmaktan çok girişimciliğin kendi kuralları geçerlidir.
Bir iş kuracaksanız bir ürün ya da hizmet sağlayacaksınız. Bunu ekonomik ve kaliteli yapmanız gerekiyor. Ayrıca iş kurmak için gereken sermaye ve giriş fikri de size ait olacaktır. Bunları yaparsanız başarı şansınız elbette var. Kendi işini kuran birçok iktisatçı mevcut.
Eğer iyi bir iktisatçıysanız ve reel ekonominin dinamiklerini anlamışsanız kendi işinizi kurma konusunda çeşitli avantajlara sahipsiniz demektir. Çünkü iyi bir iktisatçı reel piyasada dönen fırsatları da görebilen kişidir.
Kendi işini kurmak temelde bir girişim yani teşebbüs faaliyetidir. Dolayısıyla ekonomi bilmek size ciddi katkı sağlasa da başarınızı garantilemez. Girişimde başarıyı etkileyen birçok faktör vardır ancak bu faktörler başka bir yazının konusu olabilir.
İktisat Mezunu Maaşları Nasıldır?
Bir mesleğin iş olanaklarından bahsettiğimizde şunu görüyoruz. Adayların en çok ilgisini çeken konuların başında maaş geliyor. Yani eğer konu hakkında çok bilgisi de yoksa aday diplomasının kaç para edeceğini bilerek hareket etmek istiyor.
Bugün birkaç ayırt edici meslek dışında herhangi bir iş iç maaş skalası belirtmek gerçekten zor. Çünkü iktisat, işletme ya da herhangi bir bölüm okursanız özel sektörde başladığınız zaman maaşınız asgari ücretin biraz üzerinde bir rakam olur.
Bunu geliştirmek ve arttırmak birçok faktöre bağlıdır. İş tecrübeniz, yabancı dil bilginiz, iletişim kabiliyetiniz gibi birçok faktör burada etkili olacaktır. Bu nedenle kesin bir maaş bilgisi vermek doğru olmaz.
Şunu söyleyebiliriz ki bankalarda idareci pozisyonlarında çalışan iktisatçılar iyi maaşlar alıyorlar. Ancak o yere gelmek için de çok uğraşmak ve çaba göstermek durumunda kalıyorlar.
Özetleye şöyle söyleyebiliriz. Bir iktisat mezunu kamuda çalışırsa fena sayılmayacak yani onu yaşatacak bir maaş alır. Bu maaşta zamanla çok büyük artışlar gözlenmez. Özel sektörde çalışırsa da düşük başlar ancak zamanla yükselme şansı bulunmaktadır.
İktisat Bölümünün Artı ve Eksi Yönleri Nelerdir?
İktisat mezunlarının iş olanakları ve maaşları konusuna değindik. Genel olarak nasıl yerlerde çalıştıklarıyla ilgili zihninizde kaba da olsa bir fikir oluşmuştur. Şimdi de bu bölümden mezun olmanın artı ve eksi yönleri üzerinde duralım.
İktisat Okumanın Avantajları
İş dünyasının neresinde olursanız olun para ile muhatap olacaksınız. Dolayısıyla tamamen para üzerine kurulu bir dünyada yer aldığınızda paranın nasıl döndüğünü bilmek size avantaj sağlayacaktır.
Geleceğe yönelik yatırım yapmada, ekonomik aksiyon almada bilgi önemlidir. Bugün iktisat okumayanlar dahi ekonomik okur yazarlık için çeşitli eğitimlere katılmaktadır. Dolayısıyla gerçekten işi öğrenmiş bir iktisatçının hem iş dünyasında hem de bireysel yatırımlarda avantajları çoktur.
İyi bir iktisatçı aynı zamanda dünyayı da iyi okur. Dolayısıyla entelektüel bilginizin diğer birçok kişiye göre yüksek olması daha olasıdır. Ancak burada gerçekten iyi bir iktisatçı olursanız durum böyledir.
Doğrudan ekonomi bilgisi birçok sektörde kullanılabildiği için iş olanakları da çeşitlidir. Yani bir iktisatçı farklı sektörlere yönelerek çok farklı işlerde çalışabilir. Kamuda iktisatçı alımı diğer birçok bölüme göre daha yüksektir. Çünkü iktisat bölümünde okutulan dersler birçok farklı alana hizmet etmektedir.
İlgili yazı: İşletme mezunu ne iş yapar?
İktisat Okumanın Dezavantajları
İktisat okumanın en büyük dezavantajı mezun sayısıdır. Her mezun ekmeğinizi bölüşmek isteyen bir adaydır. Dolayısıyla iş imkanlarının çeşitli olması iş olanaklarının da geniş olmasına manasına her zaman gelmez. Burada rakip sayısı da belirleyicidir. Ülkemizdeki eğitim politikası nedeniyle maalesef her meslekte gereğinden fazla mezun bulunuyor.
Küçük ölçekli firmaların finansal yönetim ya da ekonomi politikası için personel çalıştırma lüksleri bulunmuyor. Durum böyle olunca da küçük kurumlarda doğrudan kendi mesleğinizi yapma şansınız az. Bankaları ve büyük kurumları tercih etme zorunluluğunuz vardır. Küçük işletmeler için ise biraz iktisadın dışına çıkmanız gerekebilir.
İş bulma sorunu her bölümde olduğu gibi iktisat bölümünde de yaygın bir sorundur. Dolayısıyla maalesef artık iktisat diploması size iş garantisi getiren bir diploma değildir.
Bütün bu avantaj ve dezavantajları bir araya toplayarak bölümün size göre olup olmadığına kendiniz karar vereceksiniz. Sonuçta kendinizi iyi tanıyor ve ne istediğinizi en iyi siz biliyorsunuz.
İktisat Okuyacaklara Bazı Tavsiyeler
Eğer iktisat bölümüne girmeyi düşünüyorsanız ya da zaten iktisat öğrencisiyseniz bu tavsiyelere kulak vermenizi öneririm. Mezunsanız da aynısı geçerlidir.
- İktisat okuyacaksanız iyi bir ekonomist olmayı hedefleyin. Diploma için okumayın. Sonra bunun eksikliğini yaşıyorsunuz.
- Okulda dersleri geçmek iyi bir iktisatçı olmak için asla yeterli değildir. Bunları kafada birleştirebilmek için çok daha fazlası gerekir.
- Mutlaka ama mutlaka İngilizce öğrenin ve İngilizce iktisat kaynakları okuyun. Yoksa iyi bir iktisatçı yine olamazsınız.
- Piyasayı takip etmeyi bireysel bir alışkanlık haline getirin. Ayrıca uluslararası yayın yapan yabancı ekonomi yayınlarını da takip edin. Sürekli bir şeyler öğrendiğinizi hissedeceksiniz.
- Reel sektörü iyi analiz edin. Okulda öğrendiklerinizin sahada nasıl gerçekleştiğini mutlaka karşılaştırın.
- Diploma size iş bulmaz. Daha öğrenciyken kendinize bir kariyer hedefi çizmeye başlayın. Mümkünse iyi yerlerde staj yapmaya çalışın.
- Okulu iyi bir ortalamayla bitirmeye çalışın. İmkan bulursanız yüksek lisans gibi alternatiflerde de avantaj sağlayacaktır.
Sadece diploma için okuyan biri gerçekten bir şey öğrenemiyor. Çünkü üniversitelerimiz öğrenmeyeni de mezun ediyor. Dolayısıyla iktisatçıyım demek için bölüm mezunu olmak yetmez. Kendinizi geliştirmeniz çok önemlidir.